filozofska antropologija, filoz. disciplina koja postavlja pitanje o čovjeku s obzirom na njegovu bit i njegov bitak. Tradicionalna filozofsko-antropološka stajališta nastojala su naći jednu bitnu crtu koja bi čovjeka razlikovala od životinje i svega živoga te činila nadvremensku konstantu koja apsolutno vrijedi. Čovjek je određen kao animal rationale (razumno biće), kao animal sociale (društv. biće), kao biće koje proizvodi i upotrebljava oruđe, kao simboličko biće koje stvara simbole i koristi se njima, kao djelatno biće, radno biće, biće slobode, koje bira, govori, plače, koje se smije, putuje, koje se igra, ili kao biće koje je po svojoj metafizičkoj odredbi »duhovno«, »umno«, »svjesno«, »voljno« itd. U modernom značenju filozofska antropologija povezuje se s Kantovim predavanjima iz 1772/73. Antropologija u pragmatičkom pogledu (Anthropologie in pragmatischer Hinsicht). No povijest antropologije ima korijene u grč. mišljenju: već se u predsokratovaca (Heraklit) čovjek u svojoj bîti razumijeva kozmički, tj. u svojoj uklopljenosti u kozmički poredak; u tzv. antropološkom razdoblju grč. filozofije, u sofista (Protagora), čovjek postaje mjerom svih stvari i razumijeva se kao praktično-društveno određen; s Aristotelom se utemeljuje ideja čovjeka kao društvenoga odn. polit. bića (ζῶον πολıτıϰόν), tj. bića zajednice; u kršć. teologijskoj antropologiji čovjek se razumijeva kao stvorenje Božje. Tek se s novovjekovljem zbiva antropocentrični okret, tj. čovjek se postavlja na sama sebe, a svijet se tumači iz njegova mišljenja i djelovanja. Filozofska antropologija pojavljuje se u službi tradicije metafizike subjektivnosti: od Descartesa, preko Kanta i Hegela (u različitim misaonim naglascima), gdje je čovjek kao misleći subjekt, ili »umno biće«, »duh«, »svijest«, »duša« tvorac vlastita svijeta. Tako u XX. st. promjena perspektive filoz. antropologije znači uzimanje u obzir rezultata empirijskih prirodnih i društv. znanosti o čovjeku, radi formuliranja nove slike čovjeka s one strane metafizičkih dedukcija čovjekove bîti. Najvažnija su imena suvremene filoz. antropologije M. Scheler, H. Plessner, A. Gehlen, E. Rothacker. Suvremena filozofska antropologija neizbježno se razlaže u antropološki pluralizam. On bi se (po H. Lenku) dao sažeti u nekoliko tipova filozofijske antropologije: »antropologija iz duhovne čovjekove sfere« ili tzv. »antropologija odozgo« (N. Hartmann, E. Cassirer, E. Rothacker, M. Scheler), »antropologija iz čovjekova prirodnog iskustva« ili »antropologija odozdo« (A. Gehlen, A. Portmann, H. Plessner) i »antropologija iz fenomenalnog nahođenja, iz doživljajnog egzistencijalnog čovjekova ustrojstva« ili »antropologija iznutra« (G. Marcel, J.-P. Sartre, M. Merleau-Ponty, L. Binswanger, O. F. Bollnow), kao i antropologija u socio-kult. horizontu ili »antropologija izvana« (G. H. Mead, C. Levi-Strauss).
